آیت الله العظمی شیرازی : ولایت ، از توابعِ اصول دین است ، و در آیات و روایات متعدد ذکر شده که بدون برائت ، فایده ندارد

نشست علمی روزانه آیت الله العظمی سید صادق حسینی شیرازی ، روز دوشنبه هفتم ربیع الثانی سال ۱۴۴۵ برگزار شد، در این نشست هم چون جلسات پیشین ، ایشان به سوال های حاضران در جلسه ، پیرامون مسائل مختلف فقهی پاسخ دادند.

آیت الله العظمی شیرازی در این نشست تاکید فرمودند : در روایات متعدد ، برائت هم چون ولایت از توابعِ اصول دین است ، و مرحوم علامه مجلسی ، روایات زیادی را در بحار الانوار در این زمینه نقل کرده است ، و علاوه بر آن در تعداد زیادی از آیات قرآن نیز ذکر شده که ولایت به تنهایی فایده ندارد ، و بایستی همراه با برائت باشد.

با توجه به این که انتقام ، در برخی از موارد ناپسند ، اما گاهی ممدوح و حتی در پاره ای از موارد واجب است ، چرا که یکی از برترین جلوه های تولّا و تبرّا است ، معظم له در رابطه با معنای اَلسَّلامُ عَلَیْکَ ثارَ اللَّهِ وَابْنَ ثارِهِ فرمودند : ثارَ اللَّهِ اشاره به امام حسین علیه السلام ، و وَابْنَ ثارِهِ ، اشاره به امیرالمومنین صلوات الله دارد ، که معنای مناسب تر آن بدین گونه است: سلام بر تو! ای کشته ا ی که خداوند برای تو انتقام طلبیده و خون خواهی می کند، و پسر کسی که خدا برای او انتقام طلبیده و خون خواهی او را می نماید.

ایشان در ادامه با اشاره به استفاده ی مجازی از برخی تعابیر برای ذات خدای متعال ، هم چون بیت الله و یدالله، فرمودند : ثارالله که معنای آن خون خداست ، در اینجا به صورت مجازی استفاده شده است ، مانند بیت الله ، با آن که خدای متعال احتیاج به بیت ندارد ، اما به مکان هایی هم چون کعبه و مسجد لقب بیت الله و خانه ی خدا داده اند ، لذا تعبیر ثارالله ، هم چون موارد دیگر ، به خدا نسبت داده شده است.

آیت الله العظمی شیرازی با اشاره به معنای الْوِتْرَ الْمَوْتُورَ فرمودند : وتر به معنای تنهایی است ، و اختصاص به حضرت سیدالشهدا دارد ، با آن که در ثارالله ، اشاره به وابن ثاره شده است ، اما در اینجا ، این صفت فقط برای امام حسین ذکر شده است ، و به معنای آن کسی است که تنها او ، انتقام خونش گرفته نشد ، چرا که امیرالمومنین انتقام از قاتل خود گرفتند ، اما سیدالشهدا از قاتل خود انتقام نگرفتند.

معظم له در ادامه با اشاره به مفاهیم دیگری که از ثارَ اللَّهِ وَابْنَ ثارِهِ برداشت می شود ، فرمودند : ثارَ اللَّهِ وَابْنَ ثارِهِ یعنی الذی قُتِلَ لِاَنَّهُ مُمَثّلُ الله عزّوجلّ ، کسی که کشته شد ، چون نماینده و وصی خدا بود ، لذا از تعبیر ثارالله استفاده شده ، یعنی الذی یَتَوَلّی اَخذَ ثارِهِ هوالله عزوجل ، کسی که خدا دوست دارد انتقام خونش را بگیرد.

ایشان با اشاره به این که علیرغم آن که انتقام امیرالمومنین گرفته شد ، و شاید مختار هم تا حدی انتقام سیدالشهدا و یاران و اهل بیت ایشان را گرفته باشد ، فرمودند : در حدیث شریفی آمده که خدا انتقام خون رسول خدا و امیرالمومنین و ائمه اطهار علیهم السلام را می گیرد ، یعنی آن چه انتقام گرفته و هر به مقدار هم که قاتلان امام حسین علیه السلام ، کشته شدند ، کافی نیست ، چرا که خون امام حسین علیه السلام گرانبهاتر است.

آیت الله العظمی شیرازی با تاکید بر این طرفِ خون امام حسین علیه السلام ، خدای متعال است ، فرمودند : وِتْرَ الْمَوْتُورَ یعنی لَم یُوخَذ انتقام او گرفته نشده ، در حالی که در رابطه با حضرت امیر ، اُخِذَ ، انتقام گرفته شد ، اما آن انتقام ها کافی نبوده و لذا ثارَ اللَّهِ وَابْنَ ثارِهِ این گونه که در معنای آن گفته اند ، یعنی که خونخواهش خداست و خدا طرف آن است.

معظم له در ادامه فرمودند : همیشه در نسبت به مسبب ، نسبت به سبب هم داده می شود ، و این مساله عرفی هم می باشد ، مثلا گفته می شود که من از فلان مرجع تقلید ، ماهیانه این مقدار ، پول می گیرم ، با آن که از مرجع تقلید ، آن پول ، مستقیم دریافت نشده و از وکیل او گرفته می شود ، اما حقیقت است ، اما در مواردی مانند جَرَی النهر ، نهر جاری شد ، مجاز است.

ایشان با اشاره به روایتی از پیامبر اکرم در رابطه با سیدالشهدا ، ما لی و لیزید ، فرمودند : با آن که یزید در شام بوده و امام حسین در کربلا شهید شدند ، اما چون او سبب بوده ، به او نسبت داده شده است ، و این نسبت ، حقیقی است و مجاز نمی باشد ، یعنی مباشر که مسبب بوده ، نسبت به سبب داده می شود ، یا در قرآن که فرموده : يَتَوَفَّى الأَنْفُسَ ، تَوَفّی به معنای قبض روح است ، اما خدا به وسیله ی عزرائیل قبض می کند.

آیت الله العظمی شیرازی در رابطه با انواع تقیه فرمودند : مرحوم شیخ انصاری رساله ای در باب تقیه دارد ، که در آن جا ذکر می کند که تقیه بر پنج قسم است ، تقیه ی واجب ، تقیه ی حرام ، تقیه ی مستحب ، تقیه ی مکروه ، تقیه ی مباح ، که موارد آن مختلف است ، و حکم آن هم نسبت به اشخاص و مکان و زمان ، متفاوت است ، و تابع ظروف و شرایط و دلایل مختلف می باشد.

معظم له در رابطه با عمل به روایات در ابواب مختلف فقهی فرمودند : این مساله ، بستگی به آن دارد که روایت ، ظاهرش به گونه ای است که در تمام فقه کاربرد داشته باشد ، مانند استصحاب ، و مثلا در آن جا لاتنقص بالیقین و الشک گفته نشده ، که در نماز و روزه و حج هم کاربرد داشته باشد ، لذا در این مورد ، در همه جا قابل استفاده بوده و به آن ، قاعده ی اصولی گفته می شود ، اما اگر مربوط به باب خاصی است مثل لاتعاد الصلوة ، این مساله فقط مربوط به نماز می شود ، یا اگر قاعده ، مربوط به مورد خاصی است ، در آن مورد استفاده می شود ، لهذا فقها ، این موارد را از خود روایات به دست می آورند.

ایشان در ادامه فرمودند : گاهی روایت ، ظاهرش عام است ، و مربوط به کل احکام است ، بر این گونه موارد ، عنوان اصول را گذاشته اند ، و حضرت رضا سلام الله علیها هم در این رابطه فرموده اند : علَينا إلْقاءُ الاُصول إلَيكُم، وعليكمُ التَّفْريعُ ، آن چه که وظیفه ماست ، این است که ریشه ها و اصول احکام را بیان کنیم ، و خودتان بایستی فروع را از آن ها برداشت کنید ، کلمه ی قاعده هم در موارد خاصی کاربرد دارد ، اما اصول کلمه ی عامی است که مربوط به مساله خاصی نیست و دارای فروعی است.

سایر موارد فقهی مطرح شده در این نشست علمی توسط آیت الله العظمی شیرازی به این شرح بود : برخی از احکام مربوط به وقوف در عرفات و مشعر و قربانی کردن در حج ، حکم تزاحم بین تلف شدن جنازه با دفن در زمین غصبی ، جواز شهادت ثالثه در نماز طبق نص عبارت ، حکم ارث بردن زن از قیمت بنای ساختمان ، بحث در مورد قدرت به عنوان شرط عام تکلیف ، لَدُنّی بودن علم ائمه اطهار علیهم السلام ، و برخی از احکام دیه و قصاص ، از دیگر مواردی بود که در این نشست علمی توسط آیت الله العظمی شیرازی به آن ها اشاره و یا پاسخ داده شد.

لازم به ذکر است که سلسله نشست‌های علمی آیت الله العظمی سید صادق حسینی شیرازی به صورت روزانه در بیت معظم له در شهر مقدس قم خیابان چهارمردان کوچه ۶ راس ساعت ۱۱ به وقت محلی برگزار می‌شود و شما می‌توانید به صورت مستقیم از شبکه امام حسین علیه السلام ماهواره یاهست فرکانس ۱۲۰۷۳ بیننده این نشست علمی باشید.