آیت الله العظمی شیرازی : واقف می تواند برای وقف ، تولیت تعیین کنند ، و در صورت عدم تعیین تولیت از سوی واقف ، حاکم شرع به عنوان جایگزین امام معصوم علیه السلام می تواند تولیت تعیین کند

نشست علمی روزانه آیت الله العظمی سید صادق حسینی شیرازی ، روز جمعه چهارم ربیع الثانی سال ۱۴۴۵ برگزار شد، در این نشست هم چون جلسات پیشین ، ایشان به سوال های حاضران در جلسه ، پیرامون مسائل مختلف فقهی پاسخ دادند.

آیت الله العظمی شیرازی در این نشست در رابطه با مسائل وقف فرمودند : واقف حق دارد خود ، سرپرستیِ ملکِ وقف را بر عهده گیرد و می تواند متولی تعیین کند ، اگر واقف ، متولی تعیین کرد ، در این صورت حکمِ متولی بودن او صحیح است ، اما اگر واقف ، متولی تعیین نکرد ، در چنین شرایطی ، تعیین واقف ، با حاکم شرع است و او می تواند ممارستِ تولیت کند ، یا کسی را تعیین کند.

معظم له با اشاره به این که حاکم شرع ، وَليُّ مَن لا وليَّ له ، یعنی سرپرست آن چیزی است که سرپرست ندارد ، فرمودند : حاکم شرع در جای امام معصوم در این جهت است ، لذا اگر واقف ، متولی تعیین نکرده باشد ، می تواند متولی تعیین کند.

ایشان با اشاره به این که غیر از واقف و حاکم شرع ، هیچ کس دیگری حق امر و نهی در خصوص ملک وقف شده را ندارد ، فرمودند : تولیت دلیل می خواهد ، و اصل ، عدمِ آن است ، اما مقتضای اصل صحت آن است که گفته شود تولیت صحیح است ، یعنی اگر در جایی نمی دانیم که حاکم شرع ، تولیت برای وقفی تعیین کرده و یا خودشان اداره می کنند ، مقتضای اصل صحت ، این است که بگوییم تولیتِ آن ها صحیح است ، اما اگر می دانیم حاکم شرع یا واقف ، آن ها را متولی نکرده ، دیگران حق ندارند دخالت کنند ، چون تولیت ، دلیل می خواهد.

آیت الله العظمی شیرازی با اشاره به این نکته که سیره آخرین دلیلی است که می توان به آن تمسک کرد ، فرمودند : خود سیره دلیلِ اصل صحت است ، و بر اساس اصل صحت ، می توان قبول کرد که برخی افراد ، که مساجدی را اداره می کنند ، چنانچه نمی دانیم از نظر شرعی درست است یا نه ، بر اساس اصل صحت ، می توان گفت که متولی بودن آنان صحیح است.

معظم با اشاره به لازم نبودن تحقیق در مورد متولی بودن افرادی که ملک وقفی را اداره می کنند ، فرمودند : در چنین شرایطی تفحص در مورد تعیین متولیان توسط واقف یا حاکم شرع ، ضروری نیست و بر اساس اصل صحت ، و هم بر اساس سیره که از باب اصل صحت است ، متولی بودن آنان صحیح تلقی می شود.

ایشان هم چنین با اشاره به این نکته که غالبا کسانی که واقف هستند ، به این گونه جهات توجه ندارند ، و مسائل مربوط به آن را نمی دانند ، فرمودند : اگر در جایی محرز شد و ارتکاز ، کاشف از تعیینِ تولیت بود ، قاعدتا ، تولیت صحیح است.

آیت الله العظمی شیرازی با تاکید بر این که عمده مساله ی لازم در این زمینه اصل حجت است ، فرمودند : اگر در بازار مسلمانان ، مسلمانی لباسی را می فروشد ، و نمی دانیم که آن لباس دزدی است مال خودش است ، قاعده ید و سوق مسلمین می گوید که حجت است و حتی در سوق غیرمسلمین هم ید ، علامت مالکیت است.

معظم له با اشاره به این که مواردی که حجت است اطلاق دارد ، فرمودند : در اینجا هم می توان تولیت افراد را در جامعه مسلمانان پذیرفت ، اما اگر در جایی محرز شد که این مسجد ، نه واقف و نه حاکم شرع ، برای آن ، تولیت تعیین نکرده ، و ممکن بوده تولیت تعیین کند ، و تعیین نکرده ، اگر حاکم شرع نبود ، در مراتب بعد ، ولایت به عدول مومنین می رسد و اگر عدول مومنین نبود ، ولایت به سایر مومنین ، حتی فسّاق از مومنین می رسد و اشکالی ندارد.

ایشان در رابطه با حکم شرعی گرداندن سگ در خیابان و در معرض عموم فرمودند : اگر فسادی بر این کار مترتب نباشد ، اشکال ندارد ، اما فی المجموع ، این عمل ، کار خوبی نیست ، و از روایات هم ، چنین استفاده می شود که این عمل ، نکوهش شده اما حرام نیست ، اما بحثی که در این مساله وجود دارد این است که آیا خرید و فروش این نوع سگ ها حرام است یا خیر ، شیخ انصاری و جماعتی دیگر آن را حرام دانسته اند اما جماعتی دیگر آن را حرام ندانسته و مکروه شمرده اند.

سایر موارد فقهی مطرح شده در این نشست علمی توسط آیت الله العظمی شیرازی به این شرح بود : صله ی رحم بر اموات و زندگان ، حکم نگاه کردن و لمس دختر بالای شش سال ، مواردی در خصوص علم اجمالی و تواتر ، برخی از احکام شهید ، تعارض بین اذن پدر و جد ، موارد حجیت شهرت ، معنای هَمَجٌ رِعاع در روایات ، حجیت قاعده میسور ، و حکم نماز بدون طهورین در وقت شرعی و غیر آن ، از دیگر مواردی بود که در این نشست علمی توسط آیت الله العظمی شیرازی به آن ها اشاره و یا پاسخ داده شد.

لازم به ذکر است که سلسله نشست‌های علمی آیت الله العظمی سید صادق حسینی شیرازی به صورت روزانه در بیت معظم له در شهر مقدس قم خیابان چهارمردان کوچه ۶ راس ساعت ۱۱ به وقت محلی برگزار می‌شود و شما می‌توانید به صورت مستقیم از شبکه امام حسین علیه السلام ماهواره یاهست فرکانس ۱۲۰۷۳ بیننده این نشست علمی باشید.